18. Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe aktywa

w tysiącach złotych Nota 31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Aktywa finansowe      
Długoterminowe aktywa finansowe      
Pozostałe aktywa finansowe: 31.1 145.991 71.102
Należności z tytułu kaucji   20.458 20.631
Należności z tytułu leasingu finansowego 18.2 11.018 9.111
Udziały   9.752 9.752
Fundusz likwidacji zakładu górniczego (1) 32.4.1 31.794 30.911
Środki pieniężne przeznaczone na prace związane z usunięciem platformy MOPU ze złoża YME (2) 32.3.1.; 32.4.1. 69.453 -
Depozyt zabezpieczający 32.4.1 3.176 -
Pozostałe należności   340 697
Razem   145.991 71.102
Krótkoterminowe aktywa finansowe      
Należności z tytułu dostaw i usług 31.1 1.550.900 1.406.501
- w tym od jednostek powiązanych 36.1 12.219 23.318
Pozostałe aktywa finansowe: 31.1 672.466 1.260.931
Należności z tytułu kaucji   7.761 10.085
Lokaty 32.4.1 85.519 31.432
Środki pieniężne przeznaczone na realizację Projektu EFRA" 32.4.1  438.329 -
Środki pieniężne przeznaczone na prace związane z usunięciem platformy MOPU ze złoża YME (2) 32.3.1.; 32.4.1. 39.087 179.377
Środki pieniężne przeznaczone narealizację pozostałych zakontraktowanych zobowiązań inwestycyjnych 32.4.1. 10.620 -
Rozliczenia z tytułu wspólnych działań (złoża norweskie) (3)   15.431 26.100
Depozyty zabezpieczającezwiązane z korzystaniem z systemu dystrybucji i przesyłu paliwa gazowego   13.952 7.342
Środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania - emisja akcji   - 996.939
Należności z tytułu rozliczenia swap towarowego   49.208 -
Należności z kart płatniczych (stacje paliw)"   4.426 3.134
Pozostałe należności   8.133 6.522
Razem   2.223.366 2.667.432
Razem aktywa finansowe   2.369.357 2.738.534
Aktywa niefinansowe      
Długoterminowe aktywa niefinansowe      
Prowizje związane z finansowaniem projektu B8 - 23.839
Koszty związane z finansowaniem projektu EFRA 48.568 -
Pozostałe 6.449 12.347
Razem   55.017 36.186
Krótkoterminowe aktywa niefinansowe      
Należności z tytułu podatku od towarów i usług (VAT) 95.753 71.262
Ubezpieczenia majątkowe i inne 28.294 16.729
Przedpłaty na leasing lokomotyw - 2.336
Akcyza od przesunięć międzymagazynowych 31.015 36.661
Zaliczki na dostawy i usługi 13.607 9.457
Przedpłaty na usługi informatyczne 7.141 4.617
Pozostałe 8.060 17.543
Razem   183.870 158.605
Razem aktywa niefinansowe   238.887 194.791
Razem   2.608.244 2.933.325
w tym:      
część długoterminowa   201.008 107.288
część krótkoterminowa:   2.407.236 2.826.037
- z tytułu dostaw i usług   1.550.900 1.406.501
- pozostałe   856.336 1.419.536

(1) Środki pieniężne gromadzone na koncie bankowym Funduszu likwidacji zakładu górniczego (tworzonego zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - Prawo Geologiczne i Górnicze oraz Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 roku) w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń ropy naftowej, patrz nota 30.1.

(2) Środki pieniężne ulokowane na wyodrębnionym rachunku escrow w wyniku zawarcia porozumienia między stronami zaangażowanymi w realizację projektu YME w Norwegii (porozumienie szerzej opisano w nocie 35.1, patrz też nota 30.1 i nota 13.1.2).

(3) Należności spółki LOTOS Exploration and Production Norge AS (GK LOTOS Petrobaltic S.A., segment wydobywczy) z tytułu wzajemnych rozliczeń pomiędzy operatorem a uczestnikami konsorcjum na poszczególnych złożach norweskich.

Na dzień 31 grudnia 2014 roku na pozycję Środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania - emisja akcji składały się środki pieniężne z emisji akcji serii D Grupy LOTOS S.A. ulokowane na wydzielonym rachunku bankowym Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. (patrz nota 21), do dnia rejestracji podwyższenia kapitału.

Środki z emisji Spółka wykorzystuje na realizację celów emisji wskazanych w Prospekcie Emisyjnym zatwierdzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 7 listopada 2014 roku (Prospekt), do których należą projekt budowy instalacji opóźnionego koksowania wraz z infrastrukturą towarzyszącą (Projekt EFRA) oraz projekt zagospodarowania złóż gazowych B-4 i B-6 realizowany przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. we współpracy ze spółką CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. (patrz rozdział „Wykorzystanie wpływów z oferty” Prospektu).

Wpływy z tytułu emisji akcji serii D Spółki, po uwzględnieniu poniesionych w 2015 roku kosztów emisji, wyniosły 981,3 mln zł i zostały wykazane w skonsolidowanym sprawozdaniu z przepływów pieniężnych w pozycji Wpływy z tytułu emisji akcji serii D Grupy LOTOS S.A.

Jednocześnie Spółka zwraca uwagę, że zgodnie z umową w sprawie udzielenia wsparcia niebędącego pomocą publiczną zawartą z Ministrem Skarbu Państwa, reprezentującym Skarb Państwa, Spółka zobowiązała się do wykorzystania środków z Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców w kwocie 535,0 mln zł, które zostały przeznaczone na opłacenie przez Skarb Państwa Ceny Emisyjnej Akcji Oferowanych objętych przez Skarb Państwa w wykonaniu prawa poboru, na sfinansowanie Projektu EFRA. Na dzień 31 grudnia 2015 roku środki te zaprezentowano w pozycji Środki pieniężne przeznaczone na realizację Projektu EFRA. Środki te zostały ulokowane na wyodrębnionym rachunku bankowym, co zostało odzwierciedlone w skonsolidowanym sprawozdaniu z przepływów pieniężnych w pozycji Środki pieniężne przeznaczone na realizację Projektu EFRA w ramach przepływów z działalności inwestycyjnej.

Na dzień 31 grudnia 2015 roku oraz 31 grudnia 2014 roku na pozycję Lokaty składały się lokaty Jednostki Dominującej przeznaczone na planowany w 2017 roku remont postojowy rafinerii, lokaty na zabezpieczenie spłaty odsetek od kredytów zaciągniętych na finansowanie Programu 10+ oraz na refinansowanie i finansowanie zapasów o których mowa w nocie 27.1.

Okres spłaty należności z tytułu dostaw i usług związany z normalnym tokiem sprzedaży wynosi 7 - 35 dni.

Na dzień 31 grudnia 2015 roku na należnościach ustanowiono cesję z tytułu zabezpieczenia zobowiązań Grupy w wysokości 20.845 tys. zł (31 grudnia 2014: 31.676 tys. zł).

Charakterystyka instrumentów finansowych została zaprezentowana w nocie 7.23. Cele oraz zasady zarządzania ryzykiem finansowym opisano w nocie 32.

Analiza wrażliwości aktywów finansowych na ryzyko rynkowe związane ze zmianami kursów walut została przedstawiona w nocie 32.3.1.

Analiza wrażliwości aktywów finansowych na ryzyko rynkowe związane ze zmianami stóp procentowych została przedstawiona w nocie 32.4.1.

Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe aktywów finansowych została przedstawiona w nocie 32.6.

18.1  Zmiana stanu odpisów aktualizujących wartość należności

w tysiącach złotych za rok zakończony
31 grudnia 2015
za rok zakończony
31 grudnia 2014
Stan na początek okresu 177.694 175.293
Utworzenie 8.599 18.077
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych - 12
Wykorzystanie (3.766) (11.222)
Rozwiązanie (10.920) (4.604)
Pozostałe 33 138 (1)
Stan na koniec okresu 171.640 177.694

(1) Dodatkowe kwoty zasądzone w toku postępowania sądowego.

Utworzenie i rozwiązanie odpisów aktualizujących wartość należności prezentowane jest w pozostałej działalności operacyjnej w zakresie należności głównych oraz w działalności finansowej w zakresie odsetek za nieterminową płatność. W sprawozdaniu z całkowitych dochodów odpisy z tytułu utraty wartości należności i ich odwrócenie prezentowane są przez Grupę jednostronnie (netto) w pozycjach: Pozostałe przychody/koszty (zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości Grupa dokonuje kompensaty odpowiadających sobie tytułów pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych stosując regulacje MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” pkt. 34 i pkt. 35).

Na pozycję Utworzenie składa się kwota 8.094 tys. zł dotycząca należności głównych (w 2014 roku: 15.928 tys. zł) oraz kwota 505 tys. zł dotycząca odsetek (w 2014 roku: 2.149 tys. zł).

Na pozycję Rozwiązanie składa się kwota 10.021 tys. zł dotycząca należności głównych (w roku 2014: 2.850 tys. zł) oraz kwota 899 tys. zł dotycząca odsetek (w 2014 roku: 1.754 tys. zł).

W roku 2015 utworzenie i rozwiązanie odpisu z tytułu utraty wartości należności głównych Grupa ujęła w pozostałych kosztach w kwocie 1.927 tys. zł na którą składały się kwoty: 8.094 tys. zł z tytułu utworzenia odpisu oraz 10.021 tys. zł z tytułu odwrócenia odpisu (patrz nota 9.3).

W roku 2014 utworzenie i rozwiązanie odpisu z tytułu utraty wartości należności głównych Grupa ujęła w pozostałych kosztach w kwocie 13.078 tys. zł, na którą składały się kwoty: 15.928 tys. zł z tytułu utworzenia odpisu oraz 2.850 tys. zł z tytułu odwrócenia odpisu (patrz nota 9.4).

Analiza wiekowania należności przeterminowanych nieobjętych odpisem aktualizującym przedstawia się następująco:

w tysiącach złotych 31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Do 1 miesiąca 26.123 41.973
Od 1 do 3 miesięcy 707 5.752
Od 3 do 6 miesięcy 359 956
Od 6 miesięcy do 1 roku 1.262 385
Powyżej 1 roku 358 24
Razem 28.809 49.090

Należności przeterminowane nie zostały objęte odpisem aktualizującym ponieważ podlegają one zabezpieczeniu przed ryzykiem kredytowym w postaci hipoteki, zastawu, ubezpieczenia, gwarancji bankowej lub poręczenia.

Na dzień 31 grudnia 2015 roku i 31 grudnia 2014 roku udział należności z tytułu dostaw i usług pięciu największych odbiorców Grupy na koniec okresu sprawozdawczego wynosił odpowiednio 32% i 25% salda tych należności ogółem (indywidualnie od 1% do 11%). W ocenie Grupy, w odniesieniu do należności z tytułu dostaw i usług, z wyjątkiem należności od ww. odbiorców, nie występuje istotna koncentracja ryzyka kredytowego. Maksymalna ekspozycja Grupy na ryzyko kredytowe na dzień kończący okres sprawozdawczy jest najlepiej reprezentowana przez wartość księgową tych instrumentów.

18.2 Należności z tytułu leasingu finansowego

Grupa opracowała i wdrożyła System Partnerstwa Handlowego "Rodzina LOTOS", który określa sposób prowadzenia stacji paliw. Grupa zawarła umowy partnerstwa handlowego z podmiotami, nazywanymi Partnerami, prowadzącymi stacje paliw na własne ryzyko i rachunek. Należności z tytułu umów partnerskich dotyczą nakładów poniesionych na wizualizację na stacjach paliw, które zostały oddane do użytkowania na podstawie umów zawieranych na okres 5–10 lat.

w tysiącach złotych Minimalne opłaty leasingowe
 
Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych
31 grudnia 2015 31 grudnia 2014 31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Nie dłużej niż jeden rok (1) 5.608 4.429 5.568 4.394
Od 1 roku do 5 lat 10.940 8.951 10.862 8.881
Powyżej 5 lat 157 232 156 230
Razem 16.705 13.612 16.586 13.505
Minus niezrealizowane przychody finansowe (120) (107) - -
Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych 16.585 13.505 16.586 13.505
w tym:
część długoterminowa 11.018 9.111
część krótkoterminowa 5.568 4.394

(1) Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych wykazana jest w pozycji Należności z tytułu dostaw i usług.

Dodatkowe informacje i objaśnienia do skonsolidowanego sprawozdania finansowego stanowią jego integralną część