29. Świadczenia pracownicze

w tysiącach złotych Nota 31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Długoterminowe zobowiązania      
Świadczenia po okresie zatrudnienia 29.1 38.459 41.510
Nagrody jubileuszowe i pozostałe świadczenia 29.1 143.793 143.941
Razem 29.1 182.252 185.451
Krótkoterminowe zobowiązania      
Świadczenia po okresie zatrudnienia 29.1 4.224 3.681
Nagrody jubileuszowe i pozostałe świadczenia 29.1 12.184 11.716
Zobowiązania z tytułu premii, nagród i niewykorzystanych urlopów 78.409 51.520
Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń 27.384 17.121
Razem   122.201 84.038
Razem zobowiązania   304.453 269.489

29.1 Zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia

Grupa wypłaca pracownikom przechodzącym na emerytury kwoty świadczeń po okresie zatrudnienia zgodnie z zakładowymi systemami wynagradzania. Nagrody jubileuszowe są wypłacane pracownikom po przepracowaniu określonej liczby lat. W związku z tym Grupa na podstawie wyceny dokonanej przez profesjonalne firmy aktuarialne lub na podstawie własnych szacunków ujmuje zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia na poziomie wartości bieżących. Kwotę tych zobowiązań oraz uzgodnienie przedstawiające zmiany stanu w ciągu okresu sprawozdawczego przedstawiono w poniższej tabeli:

w tysiącach złotych Nota Świadczenia
po okresie
zatrudnienia
Nagrody jubileuszowe i pozostałe świadczenia Razem
1 stycznia 2015 40.359 155.657 196.016
Przeklasyfikowanie do zobowiązań bezpośrednio związanych z aktywami (lub grupami do zbycia) przeznaczonymi do sprzedaży 1.963 7.125 9.088
Koszty bieżącego zatrudnienia 2.488 12.929 15.417
Koszty dyskonta 29.3; 9.6 1.031 4.027 5.058
Koszty przeszłego zatrudnienia (1.694) (6.323) (8.017)
Wypłacone świadczenia (2.916) (12.497) (15.413)
(Zyski)/Straty aktuarialne wykazane w wyniku 29.2 - (4.941) (4.941)
(Zyski)/Straty aktuarialne wykazane w innych całkowitych dochodach 29.2 (712) - (712)
31 grudnia 2015   40.519 155.977 196.496
w tym:        
   część długoterminowa   36.476 143.793 180.267
   część krótkoterminowa   4.043 12.184 16.229
Zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia w spółkach zagranicznych (1) 2.164 - 2.164
31 grudnia 2015   42.683 155.977 198.660
w tym:        
   część długoterminowa   38.459 143.793 182.252
   część krótkoterminowa   4.224 12.184 16.408
w tysiącach złotych Nota Świadczenia
po okresie
zatrudnienia
Nagrody jubileuszowe i pozostałe świadczenia Razem
1 stycznia 2014   32.808 130.650 163.458
Koszty bieżącego zatrudnienia 1.206 9.289 10.495
Koszty dyskonta 9.6; 29.2 1.251 5.103 6.354
Koszty przeszłego zatrudnienia 47 362 409
Wypłacone świadczenia (1.840) (12.575) (14.415)
(Zyski)/Straty aktuarialne wykazane w wyniku 29.2 - 29.953 29.953
(Zyski)/Straty aktuarialne wykazane w innych całkowitych dochodach 29.2 8.850 - 8.850
31 grudnia 2014   42.322 162.782 205.104
w tym:        
   część długoterminowa   38.723 150.586 189.309
   część krótkoterminowa   3.599 12.196 15.795
Zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia w spółkach zagranicznych (1) 4.832 - 4.832
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych - - -
Przeklasyfikowanie do zobowiązań bezpośrednio związanych z aktywami (lub grupami do zbycia) przeznaczonymi do sprzedaży (1.963) (7.125) (9.088)
31 grudnia 2014   45.191 155.657 200.848
w tym:        
   część długoterminowa   41.510 143.941 185.451
   część krótkoterminowa   3.681 11.716 15.397

(1) Ze względu na odmienny charakter programów emerytalnych w należących do Grupy spółkach zagranicznych: LOTOS Exploration and Production Norge AS oraz spółkach z GK AB LOTOS Geonafta, a także z uwagi na ich nieistotny wpływ na sumę zobowiązań z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia, zobowiązania tych spółek zostały zaprezentowane odrębnie w pozycji Zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia w spółkach zagranicznych.

29.2 Łączna kwota kosztów ujętych w wyniku finansowym z tytułu przyszłych wypłat świadczeń pracowniczych

w tysiącach złotych Nota za rok zakończony
31 grudnia 2015
za rok zakończony
31 grudnia 2014
Pozycje ujęte w wyniku:   10.133 51.960
Koszty nagród jubileuszowych, świadczeń emerytalnych i innych świadczeń po okresie zatrudnienia: 9.2 5.075 45.606
   - koszty bieżącego zatrudnienia   15.417 10.495
   - koszty przeszłego zatrudnienia   (8.017) 409
   - efekt spółek zagranicznych   2.616 4.749
   - (zyski)/straty aktuarialne 29.1 (4.941) 29.953
Koszty dyskonta 9.6; 29.1 5.058 6.354
Pozycje ujęte w innych całkowitych dochodach:   654 8.933
(Zyski)/Straty aktuarialne 29.1  (712) 8.850
Efekt spółek zagranicznych 1.366 83
Całkowite dochody ogółem   10.787 60.893

29.3 Założenia aktuarialne

Główne założenia przyjęte przez aktuariusza na dzień bilansowy do wyliczenia kwoty zobowiązania są następujące:

31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Stopa dyskontowa (%) 2,90% 2,70%
Przewidywany wskaźnik inflacji (%) 2,50% 2,50%
Wskaźnik rotacji pracowników (%) 2,33% 2,43%
Przewidywana stopa wzrostu wynagrodzeń w kolejnym roku (%) 0,00% 4,00%
Przewidywana stopa wzrostu wynagrodzeń w latach następnych (%) 2,50% 2,50%
  • Prawdopodobieństwo odejść pracowników przyjęto na podstawie danych historycznych dotyczących rotacji zatrudnienia w Grupie oraz danych statystycznych dotyczących odejść pracowniczych w branży. Wskaźniki rotacji przyjęte przez aktuariusza zostały ustalone w podziale na mężczyzn i kobiety oraz na 9 kategorii wiekowych. Obecnie, wskaźnik rotacji pracowników jest prezentowany w wartości uśrednionej.  
  • Umieralność i prawdopodobieństwo dożycia przyjęto zgodnie z Tablicami Trwania Życia 2014, publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, przyjmując, że populacja zatrudnionych w Grupie odpowiada średniej dla Polski pod względem umieralności (31 grudnia 2014: Tablicami Trwania Życia 2013).
  • Uwzględniono zmiany wynikające ze znowelizowanej Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tzw. ustawy emerytalnej), w szczególności zmiany dotyczące ustalenia wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn, w tym wydłużenia tego wieku emerytalnego w zdefiniowanym horyzoncie czasowym do 67 lat zarówno dla kobiet jak i mężczyzn. Nowelizacja ustawy emerytalnej skutkowała zmianą zasad funkcjonowania poszczególnych programów świadczeń, co spowodowało powstanie kosztów przeszłego zatrudnienia.
  • Przyjęto normalny tryb przechodzenia pracowników na emeryturę według szczegółowych zasad zawartych w ustawie emerytalnej, z wyjątkiem tych zatrudnionych, którzy wg informacji dostarczonych przez spółkę spełnia warunki wymagane do przejścia na wcześniejsza emeryturę.
  • Na podstawie danych historycznych, przyjęto że statystycznie 60% odpraw pośmiertnych wypłacanych jest w wysokości połowy pełnej kwoty. 
  • Do dyskontowania przyszłych wypłat świadczeń przyjęto stopę dyskontową w wysokości 2,9%, tj. zgodnie z założeniem zdefiniowanym na poziomie korporacyjnym (31 grudnia 2014: 2,7%, tj. zgodnie z założeniem zdefiniowanym na poziomie korporacyjnym).

29.4 Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy

Koszty świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy oraz odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji w 2015 roku wynosiły łącznie 6.939 tys. zł (w 2014 roku: 3.363 tys. zł).

Wartość rezerw na koszty świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy w 2015 roku wynosiła łącznie 125 tys. zł (w 2014 roku: 69 tys. zł).

29.5 Analiza wrażliwości

Poniższa tabela przedstawia wyniki kalkulacji przy zmienionych podstawowych założeniach aktuarialnych: stopy wzrostu wynagrodzeń oraz stopy dyskonta finansowego:

Saldo początkowe zobowiązania

w tysiącach złotych

Stopa wzrostu wynagrodzeń Stopa dyskonta finansowego Nagrody jubileuszowe Odprawy emerytalno-rentowe Odprawy pośmiertne Fundusz socjalny Razem (1)
bazowa bazowa 143.252 36.185 8.765 8.294 196.496
bazowa + 1% bazowa 156.497 40.800 9.687 9.890 216.874
bazowa - 1% bazowa 131.832 32.340 7.968 7.048 179.188
bazowa bazowa + 0,5% 136.694 34.038 8.319 7.613 186.664
bazowa bazowa - 0,5% 150.371 38.563 9.250 9.071 207.255

Poniższe tabele przedstawiają wyniki kalkulacji przy zmienionych podstawowych założeniach aktuarialnych: stopy wzrostu wynagrodzeń i składek na opiekę medyczną oraz stopy dyskonta finansowego.

Prognozowane na rok 2016 koszty bieżącego zatrudnienia

w tysiącach złotych

Stopa wzrostu wynagrodzeń Stopa dyskonta finansowego Nagrody jubileuszowe Odprawy emerytalno-rentowe Odprawy pośmiertne Fundusz socjalny Razem (1)
bazowa bazowa 11.267 2.071 689 327 14.354
bazowa + 1% bazowa 12.660 2.471 787 439 16.357
bazowa - 1% bazowa 10.092 1.751 606 247 12.696
bazowa bazowa + 0,5% 10.647 1.902 646 285 13.480
bazowa bazowa - 0,5% 11.946 2.262 736 378 15.322
Prognozowane na rok 2016 koszty dyskonta

w tysiącach złotych

Stopa wzrostu wynagrodzeń Stopa dyskonta finansowego Nagrody jubileuszowe Odprawy emerytalno-rentowe Odprawy pośmiertne Fundusz socjalny Razem (1)
bazowa bazowa 3.824 933 238 233 5.228
bazowa + 1% bazowa 4.208 1.066 265 279 5.818
bazowa - 1% bazowa 3.493 821 215 196 4.725
bazowa bazowa + 0,5% 4.260 1.020 264 250 5.794
bazowa bazowa - 0,5% 3.336 829 209 211 4.585
Łącznie prognozowane na rok 2016 koszty bieżącego zatrudnienia i koszty dyskonta

w tysiącach złotych

Stopa wzrostu wynagrodzeń Stopa dyskonta finansowego Nagrody jubileuszowe Odprawy emerytalno-rentowe Odprawy pośmiertne Fundusz socjalny Razem (1)
bazowa bazowa 15.091 3.004 927 560 19.582
bazowa + 1% bazowa 16.868 3.537 1.052 718 22.175
bazowa - 1% bazowa 13.585 2.572 821 443 17.421
bazowa bazowa + 0,5% 14.907 2.922 910 535 19.274
bazowa bazowa - 0,5% 15.282 3.091 945 589 19.907

(1) Ze względu na odmienny charakter programów emerytalnych w należących do Grupy spółkach zagranicznych: LOTOS Exploration and Production Norge AS oraz spółkach z GK AB LOTOS Geonafta, a także z uwagi na ich nieistotny wpływ na sumę zobowiązań z tytułu nagród jubileuszowych oraz świadczeń po okresie zatrudnienia, zobowiązania tych spółek nie zostały uwzględnione w powyższej analizie.

Dodatkowe informacje i objaśnienia do skonsolidowanego sprawozdania finansowego stanowią jego integralną część